Kovid-19 fırsatçılarına ceza yerinde, değerlendirme eksik

Türkiye’de Kovid-19 virüsü tespit edildikten sonra kısa sürede bazı ürünlerin fiyatlarında anormal değişiklikler yaşandı. Ticaret Bakanlığı, fırsatçılara 10 milyon TL ceza verdi ancak kurulan mantıkta bir eksiklik var.

Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu, geçen ay Kovid-19 gündemiyle 2 kez toplandı. 25 Mart’ta alınan karara göre, anormal fiyat artışlarıyla piyasa bozucu faaliyette bulunan, toplumsal panikten yararlanmak isteyen kötü niyetli toplam 197 satıcıya 10 milyon 79 bin 585 TL idari para cezası uyguladı.*

Anormal fiyat artışında lider maske

Kovid-19 bağlantılı verilen ilk karara göre anormal fiyat artışının en fazla görüldüğü ürün açık ara maske oldu. 197 satıcıdan 116’sına maske fiyatlarında yaptıkları artış sebebiyle 6,2 milyon TL idari para cezası kesildi. Maskenin ardından sırasıyla dezenfektan (2,1 milyon TL), kolonya (827 bin TL) ve gıda (628 bin TL) geldi.

Karar yerinde ancak değerlendirme mantığında bir eksik var

Bakanlık açıklamasında da geçtiği üzere satıcıların, satış yaptıkları mekana göre farklı idari para cezaları verildi. İnternet üzerinden satış yapana 104 bin 781 TL, fiziksel mekanda satış yapana 10 bin 475 TL. Yani bakanlığın uyguladığı para cezası, ürünün nerede satıldığı verilen cezayı 10 katı oranında değişiyor. Fiziksel bir alandaki tespite 1 birim, dijital alandaki tespite 10 birim ceza uygulanıyor.

Dijital ortamda anormal fiyatla ürün satmak isteyen 85 satıcının ikisi hariç tamamı bu satışları çok bilinen 3 dijital pazaryerleri üzerinden yapmış: Hepsiburada, N11 ve Trendyol. Bu örnek üzerinden gidecek olursak söz konusu 83 satıcının dakikalar içinde ve kolaylıkla, panik ve korku halindeki alıcılara ulaşmasını sağlayan mecralara yönelik herhangi bir yaptırım kararı da alınmamış.

Anormal fiyat artışları ortaya çıktığı 2 gün içerisinde 3 platform da fiyatlara müdahale edemeyeceğini söylese de, ilgili ürün çeşitlerinde anormal fiyata sahip ürünlerin satışını hızlıca engellediler. Daha önce de yazdığım gibi platformlar bu denetimi sağlayabilecek altyapıya sahipler.

Platformlar, satış üzerinden kârâ ortak oldukları gibi, bu tip durumlarda riske de ortak olmalılar. Salgın, doğal afet vb. durumlarda, artan toplumsal paniği kendileri için vurguna çevirmek isteyen kötü niyetli satıcılara karşı birincil sorumluluk platformun bizzat kendisinde olmalı. Bu sorumluluk da platformların iyi niyetine veya sorumlu davranışına bırakılmamalı. İnternette daha güvenli ticaret yaşamı için de bahsettiğim sorumluluk açıkça yasal mevzuata eklenmeli ve uygulanmalı.

*Bakanlık, basın açıklamasında 198 firmadan söz etse de detaylı listede 197 firma mevcut. Para cezası toplamlarına bakıldığında da anlaşılıyor ki fiziksel mekanda satış yapan firmalardan biri, Karar listesine eklenmemiş.

ilginizi çekebilir