Kamu kurumları hangi haber sitesinde kaç manşet reklamı yayınladı? #ManşettekiReklam 6

2019’da haber sitelerinin manşetlerinde kar amacı güden ticari işletmeler kadar olmasa da kamu kurumlarının reklam ve tanıtımlarını da gördük. 23 haber sitesi manşetinde 16 kamu kuruluşunun ve iştirakinin reklamı yayınlandı. Reklam veren kamu kuruluşları ve iştirakler şunlar: Basın İlan Kurumu, Binali Yıldırım İletişim Ofisi, Boğaziçi Yönetim AŞ, Diyanet İşleri Başkanlığı, Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ, Hamidiye Su AŞ, Şehir Hatları AŞ, İGDAŞ, İşkur, İstihdam Seferberliği, Türk Kızılay, Otobüs AŞ, PTT, TOKİ, TRT World Forum, Üsküdar Belediyesi.

Hangi kamu reklamvereninin hangi sitelerde ne zaman manşet reklamı yayınladığına dair çıkarımlara dair sayısal verileri aşağıdaki tablodan okuyabilirsiniz.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştirakleri hangi sitede ne kadar manşet reklamı yayınladı?

İBB iştirakleri Boğaziçi Yönetim AŞ, Hamidiye Su, Şehir Hatları, İGDAŞ ve Otobüs AŞ’ye toplam 13 manşet reklamı 4 haber sitesinde yayınlandı. Yukarıdaki dinamik tablodan da görebileceğiniz üzere İBB iştiraklerinin verdiği 13 manşet reklamının 7’si Milat’ta, 3’ü Diriliş Postası’nda, 2’si Sabah’ta ve 1 tanesi de İnternethaber.com’da yayınlandı. Yayınlanan manşet reklamlarının tamamı yılın ilk 3 ayında (sonuncu manşet reklamı 18 Mart’ta tespit edildi), yerel seçimler öncesi yayınlandı.

Binali Yıldırım, yerel seçimler öncesi tek haber sitesinde 2 gün manşet reklamı yayınladı

31 Mart 2019’da yapılan yerel seçimlerden önce, İstanbul’daki büyükşehir belediyesi başkan adaylarından Binali Yıldırım, 28 ve 29 Mart’ta İnternethaber.com’da manşet reklamı yayınladı. Yıldırım’ın seçim çalışmalarına yönelik manşet reklamları iki farklı kampanya videosuna aitti.

Diyanet İşleri Başkanlığı, aynı gün 2 haber sitesine Enderun Teravihi reklamı verdi

Diyanet İşleri Başkanlığı, 3 Haziran 2019’da Haberler.com ve Sondakika.com’da yayınlanan manşet reklamında Yenikapı Meydanı’nda enderun usulüyle teravih namazı kılınacağını duyurdu. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bir ibadet etkinliğinin reklamını yapmasının yanı sıra ilginç bir nokta daha var. O da 3 Haziran’da yayınlanan reklamların 1 Haziran’da gerçekleştirilen bir etkinliğe yönelik olması. Şöyle ki söz konusu reklamların görsel kısmında etkinlik sonrasına dair bir PR dili kullanılırken linke tıklandığında İstanbul’un Fethi dolayısıyla 29 Mayıs’ta Diyanet İşleri Başkanlığı’nın web sitesinde yayınlanan basın bültenine, ve 30 Mayıs’ta aynı bültenin içine eklenen bir videonun bulunduğu sayfayla karşılaşılıyor.

Aynı kişilerin yönettiği iki haber sitesinin birinde aynı manşet reklamında bilgilendirici “Reklamdır” ibaresi yer alırken diğerinde böyle bir ibarenin yer almaması da dikkat çeken noktalardan biri olarak karşımıza çıkıyor.

Emlak Konut ve TOKİ hangi haber sitelerine manşet reklamı verdi?

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı iştiraki olan TOKİ ve TOKİ’nin iştiraki olan Emlak Konut Gayimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ, 2019’da 7 haber sitesine (Akşam, Güneş, İnternethaber.com, Star, Türkiye, Yeni Akit, Yeni Şafak) toplam 76 ilan verdi. Manşet reklamlarının 7 haber sitesine dağılımı noktasında genel olarak sayısal bir fark görülmese de Star’da 16 yayın, Yeni Şafak’da 3 yayın gerçekleştirildi. TOKİ’nin manşet reklamlarına dair detaylı analizi, bir sonraki yazıda yapacağız.

Emlak Konut’un manşet reklamları farklı projelerini tanıtıcı nitelikteydi. Reklamı yapılan projelerin isimleri ise şöyle; Başkent Emlak Konutları, Genze Emlak Konutları, Niğde Emlak Konutları.

Üsküdar Belediyesi 23 haber sitesine Ekim’de manşet reklamı verdi

Üsküdar Belediyesi, garantörü olduğu Çengelköy Erguvan Evleri’nin tanıtımı için Yeni Şafak ve Yeni Birlik’e manşet reklamı verdi. 14, 15, 31 Ekim’de yayınlanan manşet reklamları, projeyi tanıtıcı ve talep yaratmaya yönelik avantajları içerdi.

PTT’nin yıllık manşet reklamı anlaşması yaptığı tek haber sitesi: İnternethaber.com

PTT, 2019 boyunca İnternethaber.com’da toplam 29 farklı kampanyasına yönelik 28 içerik yayınladı. 244 gün boyunca takip edilen sitenin manşetlerinde toplam 160 kez PTT’nin çeşitli ürün ve hizmetlerini tanıtan 28 sponsorlu içerik tespit edildi. Yıl boyu devam eden manşet yayınları dikkate alındığında, İnternethaber.com ile PTT arasında yıllık reklam anlaşması yapılmış olabileceği ihtimalinin çok kuvvetli olduğunu düşünüyorum. PTT’ye Bilgi Edinme Kanun kapsamında yaptığım başvuruya, Tanıtım ve Medya İlişkileri Dair Başkanlığı’ndan ilgili haber sitesiyle yapılan anlaşmanın ticari sır kapsamına girdiği belirtilerek herhangi bir bilgi paylaşılamayacağını içeren bir yanıt geldi.

PTT, yılın herhangi bir döneminde, bu araştırma kapsamında incelenen diğer 42 haber sitesinin herhangi birinde manşet reklamı vermedi.

TRT World Forum, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın demecini reklam olarak yayınladı

TRT World Forum; TRT’nin düzenlediği, sponsorluklarını Türk Hava Yolları ve Türk Telekom’un üstlendiği “akademisyenler, gazeteciler, siyasetçiler ve sivil toplum mensupları için zamanımızın zorluklarıyla mücadele etmek ve dünya çapında barış, güvenlik ve refahın ilerlemesine katkıda bulunmak için” düzenlenen ve yılda bir kez yapılan konferans serisidir.

2017’den bu yana düzenlenen etkinliğin 2019’da başladığı 21 Ekim günü toplam 10 haber sitesinde manşet reklamları yer aldı. Yayınlanan manşet görselleri ve metinlerin birebir aynı olmasının yanı sıra genellikle reklam sayımları için kullanılan aracı linklerin kullanılmış olması ve bu reklam metninin söz konusun haber sitelerinin bazılarında “advertorial” klasörü altında yayınlanması haber görünümlü bu içeriğin reklam olduğu konusunda herhangi bir şüpheye yer bırakmıyor. Manşet reklamlarında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, konferans bağlamına uygun bir demecinin yer aldığı aynı görsel ve ilan metni Akşam, Haberturk.com, Hürriyet, İnternethaber.com, Ntv.com.tr, Sabah, Star, Türkiye, Yeni Akit ve Yeni Şafak‘ta yer aldı.

Siyasetçilerin demeçleri genellikle haber değeri taşır. Türkiye’de de haber siteleri özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmalarını zaten manşetlerinin ilk sıralarından verirken TRT World Forum’un açılışı dolayısıyla Erdoğan’ın yer aldığı manşet reklamları yayınlanması bir kenara not edilmesi gereken önemli bir noktayı içeriyor. Para karşılığı yapılan bir yayında ülkenin en bilinen siyasi figürlerinden birinin yer alması ve 21 ve 22 Ekim’de yayınlanan söz konusu manşet reklamlarının hiçbirinde “ilandır” benzeri kullanıcıları bilgilendirici bir ibarenin yer almaması da kayda değer noktalardan bir diğeri.

Basın İlan Kurumu bazı haber sitelerine dolaylı yoldan reklam veren, para aktaran bir pozisyonda yer alıyor

Basın İlan Kurumu, resmi reklam ve ilanların dağıtımından sorumlu bir kurum. Tiraj, sayfa sayısı gibi bazı metriklere göre yaygın ve yerel gazetelere, resmi reklam ve ilanları dağıtmakla görevli olan Kurum’un, gazetelerin internet sitelerinde yayınlayacağı ilanlara göre de yapacağı ödeme miktarı değişiyor.

2019’da Basın İlan Kurumu’na ait ilanları manşet alanlarında toplam 4 haber sitesi yayınladı: Karar, Milli Gazete, Şok ve Yeniçağ. Kurum’a sorduğum, bu haber sitelerine ekstra bir ilan ödemesi yapılıp yapılmadığına dair soruma öncelikle ilanların daha görünür olması konusunda gazetelerin haber sitelerinin teşvik edildiği, ilan görünürlüklerinin artırılmasının sağlayacağı kamusal faydanın esas alındığı noktasında bir cevap verildi. Bu manşet görünürlükleri için herhangi bir ödeme yapılıp yapılmadığı konusundaki sorularıma ise herhangi bir cevap verilmeyerek Bilgi Edinme Kanunu kapsamında başvuru yapabileceğim söylendi. Önerdikleri gibi CİMER üzerinden bireysel bilgi edinme başvurusuna verilen ilk cevaba göre ilan sayısı ve ödeme tutarları yıl içinde gazetelerin taleplerine göre değişiklik gösteriyor.

Kurum’dan tatmin edici bir cevap alamamam üzerine yukarıda saydığım 4 gazeteye manşetlerdeki resmi ilanları hangi motivasyonla yayınladıklarını sordum. Tek cevap Milli Gazete’den geldi. Resmi ilanların manşetlerde yayınlanması ve 9 bin tıklanmadan fazla trafik alındığında ek kontenjandan faydalanabildiklerini, yani daha fazla ödeme alma ihtimalleri doğduğu cevabını verdiler. Aldığım bilgilerle Basın İlan Kurumu’na tekrar CİMER yoluyla ulaştığımda daha detaylı ve işin nasıl yürüdüğüne dair tatmin edici bir cevap geldi.

Manşetlerdeki resmi ilanlar ayda 9 bin kez tıklanırsa Basın İlan, haber sitelerine ek ödeme yapıyor

Kurum’un cevabına göre gazetelerde yayınlanan resmi ilanların eş zamanlı olarak kendi haber sitelerinde de yayınlanma zorunluluğu var. Bu zorunlulukla da ilanların daha geniş kitlelere duyurulması amaçlanıyor. Bu amaca ulaşmak için de Resmi İlan ve Reklamlar İle Bunları Yayınlayacak Süreli Yayınlar yönetmeliğinin 73. maddesine göre ek gösterge verebiliyor. Bu da haber siteleri için resmi ilanlar yoluyla ek gelir üretimi demek oluyor. Basın İlan Kurumu’ndan manşet reklamları yoluyla ek gelir elde etmek isteyen yaygın ve yerel gazetelerin haber siteleri için bazı koşullar yer alıyor. Bu koşullar (g) ve (ğ) bentlerinde düzenleniyor. Haber sitelerinin resmi ilanları manşetten yayınlamak ve bu yolla ek gösterge talep edebilmek için yönetmelikteki bazı şartları da sağlamaları gerekiyor.

g) Basılı her sayısı için kendilerine ait internet (haber) sitelerinde ilgili güne ilişkin 00.00-24.00 saatleri arasında farklı konularda en az on beş güncel haber ve bu haberlerle bağlantılı resim/fotoğraflara, süresi yirmi saniyenin altında olmamak üzere güncel video habere ve iki köşe yazısına yer veren gazetelere Kuruma yazılı talepleri üzerine 1/6 oranında,

ğ) Gazetelerin basılı sayısında yayınlanan resmî ilânların Kurumun resmî ilân portalında (www.ilan.gov.tr) görüntülenmesini sağlayan dijital pano (widget) uygulamasına kendi internet (haber) sitesinde görünür şekilde yer veren ve bu uygulama üzerinden yaygın gazetelerde aylık dokuz binin, bölgesel ve yerel gazetelerde ise dört bin beş yüzün üzerinde farklı sayfa gösterimi ile bu gösterim sayısının en az onda biri kadar kullanıcı sağlayan gazetelere 1/6 oranında, ek gösterge uygulanır.

Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan dağıtma politikası 2019’da çokça tartışılsa da işin bu boyutu üzerine de düşünmek gerekiyor. Örneğin, yukarıdaki yönetmelikte bahsedilen şartları yerine getirmesine karşın daha fazla ilan veya ilan başı ödeme alma talebi reddedilen bir gazete ve buna bağlı haber sitesi var mı bilinmiyor. Kurum’un yıllık faaliyet raporlarının gizli tutulması, ülkenin politik atmosferine göre medya kurumları arasında ilan dağıtımı adaletsizliği gibi konuların da tartışılmasına sebep oluyor. 2019’daki toplam resmi ilan tutarları henüz açıklanmamış olsa da 2018’da 453 milyon TL, 2017’de 443 milyon TL’lik ilan dağıtıldığını düşünürsek bu konunun ne kadar kritik olduğunu daha iyi anlayabiliriz.