Bir dezenformasyon hikayesi: Hırvat sevinci mi İspanyol festivali mi?
Anonim bir kullanıcı 15 Temmuz’da Twitter’da bir video paylaştı. Videonun açıklamasında, 2018 Dünya Kupası’nda finale kalan Hırvatistan’ı destekleyen taraftarların coşkusunu gösterdiği yazılıydı. Video 2 günde 100 binden fazla paylaşım aldı, izlenme sayısı 11 milyonu geçti. Peki video gerçekten de Hırvat futbolseverlere mi aitti?
Sosyal medyada dezenformasyonun aslında ne kadar kolay yayılabileceğinin ve insanların aslında yanlış bilgilendirilmeye ne kadar da açık olabileceğinin en güncel örneğiyle karşılaşalı henüz birkaç saat oldu. Büyük ihtimalle videoyu ilk kez görenler büyük bir keyif içinde izledi, belki kendi hesaplarında paylaştı belki de şifreli mesajlaşma platformları vasıtasıyla arkadaşlarıyla paylaştı. Ve onlar da arkadaşlarıyla…
Twitter’da Mosleh adlı bir hesap, Fransa ve Hırvatistan arasında 2018 Dünya Kupası finalinin oynanacağı 15 Temmuz günü, Hırvat futbolseverlere ait olduğunu iddia ettiği, aşağıdaki videoyu paylaştı.
Croatia right now… 🙌🏻🥇 pic.twitter.com/WpbozbgRR6
— Mosleh (@baddiemakhet) 15 Temmuz 2018
Videonun yayınlanmasından sadece 10 saat sonra gazeteci Harald Doornbos, bu videonun başka bir etkinliğe ait olduğunu yazdığında video 6,8 milyon kez izlenmişti. Bu yazıyı yazdığım 17 Temmuz saat 21:00 itibariyle (sadece iki buçuk günde) 103 bin RT, 11,3 milyon izlenme sayılarına ulaşmıştı.
Video aslında, İspanya’nın Navarra bölgesindeki Pamplona kentinde düzenlenen San Fermin Festivali’ne aitti. Yani aslında Twitter’daki anonim kullanıcının paylaştığı video Hırvatların final maçı heyecanını değil İspanyolların Pamplona Festivali heyecanını yansıtıyordu.
Oldukça kısa bir sürede videonun kaynağı kolayca öğrenilebilirken, videonun ulaştığı kullanıcıların çoğu kendini dünya kupası heyecanına kaptırdığından veya izledikleri videonun gerçek olmayabileceği şüphesini duymadığından video viral bir etki yarattı.
İnsanlar eğlenerek izlemişken Hırvat veya İspanyol, ne fark eder?
Ne yazık ki çok şey fark ediyor. Öncelikle içerik, insanların toplu halde eğlenmesini içerdiği için izleyenlerde büyük ihtimalle iyi ve güzel duygular bırakmıştır. Ancak bu duyguların yanı sıra Hırvatların takımlarına ne kadar çok sahip çıktıkları, futbolu ne kadar sevdikleri, milli takımlarını böylesine uyumlu, eğlenceli ve mutlu bir şekilde desteklediği gibi kanaatler de oluşur. İçerik itibariyle konu herhangi bir bireyi veya topluluğu dışlamadığı, nefret söylemi içermediği, bir bireyin veya topluluğun zarar görmediği için üstünde fazla durulmasa da sosyal medyada dezenformasyonun, yanlış bilgilendirmenin, sahte haberlerin ne kadar hızlı yayılabileceğinin somut bir örneği olarak karşımıza çıktı.
Örneğin geçtiğimiz mayıstan bu yana Hindistan’da, WhatsApp üzerinden yayılan yanlış bilgiler ve haberler dolayısıyla onlarca insanın linç edilerek öldürüldüğünü yazmıştım. Yanlış bilgi içeren haber ve mesajların yayılma süreçleri benzerlik gösterirken, içerik değiştiği anda sonucun da ciddi bir kriz yaratabileceğini unutmamak gerekir.
Yine güncel ve bu sefer Türkiye’den bir örnek haber: Dört gün önce Mersin’in Erdemli ilçesinde akşam saatlerinde sosyal medya aracılığıyla hızla yayılan, sahilde bir kişinin vurularak öldürüldüğüne dair bir video bütün halkı sokağa döktü. Bazıları vurulduğu düşünülen kişiye yardım etmek amacıyla olay yerine giderken bazıları da elinde silah olan kişinin üstüne yürüdü. Gerçek kısa sürede anlaşıldı, aslında bir kısa film çekiliyordu. Konunun anlaşılması üzerine de ‘zanlı’yı linç etmeye gelenler sette film çekimini izlemeye koyuldu. Toplanan halkı, bunun bir film çekimi olduğuna ikna edebilecek ekipman o anda orada olmasaydı bence hiç düşünmek istemeyeceğimiz sonuçlarla karşılaşabilirdik.
Unutmamak gerekir ki dezenformasyon ve sahte haberler, yazılımlara bağlı botlar vesilesiyle değil gerçek insanların birbiriyle paylaşımı yoluyla çok daha hızlı yayılır. Güvendiğiniz birinden gelen mesaja şüpheyle yaklaşmayacağınız için de Erdemli’de veya Hindistan’da olduğu gibi bir anda mobilize olabilirsiniz. Böyle tuzaklardan hem kendimizi hem de çevremizdekileri korumak için medya okuryazarlığının önemini bu vesileyle bir kez daha hatırlatmış olayım.
Its like you learn my mind! You seem to understand a lot approximately this,
like you wrote the e-book in it or something. I think that
you can do with some p.c. to pressure the message house a bit, however
other than that, that is excellent blog. A great read.
I’ll definitely be back.
Wow that was strange. I just wrote an very long comment but after I clicked submit my comment didn’t appear.
Grrrr… well I’m not writing all that over again. Anyways, just wanted to say
great blog!
I simply could not depart your web site before suggesting that I really enjoyed the usual information an individual provide
in your visitors? Is going to be again continuously in order
to check up on new posts
Yes! Finally someone writes about website.
I really like it whenever people get together and share views.
Great site, stick with it!
Please let me know if you’re looking for a writer for your weblog.
You have some really good posts and I think I would be a good asset.
If you ever want to take some of the load off, I’d really
like to write some material for your blog in exchange for a link back to mine.
Please send me an e-mail if interested. Thanks!
WOW just what I was looking for. Came here by searching for website
It’s amazing in support of me to have a web
page, which is good for my knowledge. thanks admin
all the time i used to read smaller posts which also clear
their motive, and that is also happening with this piece of writing which I am reading here.
Hey there are using WordPress for your blog platform? I’m new to the
blog world but I’m trying to get started and set up my own. Do
you require any html coding expertise to make your own blog?
Any help would be really appreciated!
Hi it’s me, I am also visiting this site daily, this website is really pleasant and the
visitors are actually sharing good thoughts.
Excellent post. I was checking continuously this blog
and I am impressed! Very helpful info particularly the last part :
) I care for such information a lot. I was looking for this
particular information for a long time. Thank you and good luck.
you are in point of fact a just right webmaster. The website loading velocity is incredible.
It sort of feels that you’re doing any distinctive trick.
Furthermore, The contents are masterpiece. you’ve done a
wonderful task on this subject!
This post is invaluable. When can I find out more?
Now I am going away to do my breakfast, later than having
my breakfast coming yet again to read more news.
Hello this is somewhat of off topic but I was wondering if blogs
use WYSIWYG editors or if you have to manually code
with HTML. I’m starting a blog soon but have no coding
expertise so I wanted to get guidance from someone with experience.
Any help would be greatly appreciated!
Hi, I read your new stuff like every week. Your writing style
is witty, keep doing what you’re doing!
Good day! Do you use Twitter? I’d like to follow you if that would be ok.
I’m absolutely enjoying your blog and look forward to new posts.
A person necessarily assist to make seriously posts
I would state. That is the first time I frequented your web
page and so far? I amazed with the analysis you made to make this actual
publish amazing. Wonderful task!
Hi, just wanted to mention, I enjoyed this article.
It was funny. Keep on posting!
Peculiar article, just what I was looking for.
Very nice blog post. I absolutely appreciate this website.
Keep it up!